“Paratë nuk janë shumë, por dua që fëmijët e mi të jetojnë me drejtësi dhe harmoni. Mos ma trishto shpirtin në jetën e përtejme.”
Nëna ime ndërroi jetë një mëngjes në fund të vjeshtës, aq butësisht sa një llambë me vaj që shuhet ngadalë. Gjatë gjithë jetës së saj, ajo punoi pa u lodhur dhe nuk la pasuri, vetëm një shtëpi të vogël e të rrënuar dhe disa sende të vjetra.
Funerali ishte i thjeshtë. Unë dhe dy vëllezërit e mi më të mëdhenj—vëllai më i madh, vëllai i dytë dhe unë—u ulëm dhe biseduam se si t’i ndanim ato pak gjëra që kishin mbetur.
Në dhomën e vogël, përveç një dollapi të vjetër prej druri, nuk kishte asgjë me vlerë. Vetëm tre batanije leshi të konsumuara që nëna ime i kishte palosur me kujdes. Unë shikoja në heshtje, me zemër të rënduar. Për mua, ato batanije ishin e gjithë fëmijëria ime. Por vëllai im më i madh tallej:
“Pse t’i mbajmë këto batanije të grisura? Më mirë t’i hedhim tutje.”
I dyti shtoi:
“Pikërisht, nuk vlejnë asnjë qindarkë.” Kushdo që i do, le t’i marrë. Unë nuk do të mbaj mbeturina.
Fjalët e tyre më lënduan thellë. A i kishin harruar ato netë dimri kur e gjithë familja flinte së bashku dhe mami na mbulonte secilin prej nesh me ato batanije ndërsa dridhej me pallton e saj të vjetër të arnuar?
I shtrëngova buzët së bashku dhe thashë:
“Nëse nuk i doni, do t’i marr unë.”
Më i moshuari tundi dorën:
“Çfarëdo që të duash, mbeturina në fund të fundit.”
Sekreti midis batanijeve
Të nesërmen, i mora të tre batanijet në apartamentin tim të vogël. Planifikova t’i laja dhe t’i mbaja si suvenire. Kur e shkunda njërën prej tyre me forcë, dëgjova një tingull të thatë “klak!”, sikur diçka e fortë të kishte rënë në dysheme. U përkula, zemra më rrihte fort. Brenda rreshtimit të grisur ishte një çantë e vogël prej cope ngjyrë kafe e qepur me dorë.
Me duar që më dridheshin, e hapa: brenda kishte disa llogari të vjetra kursimi dhe disa ons ari, të mbështjella me kujdes. Shuma totale i kalonte njëqind mijë dollarët. Mbeta pa frymë.
Mami, e cila kishte jetuar gjithë jetën e saj në kushte shtrënguese, pa luks, kishte kursyer në heshtje çdo qindarkë, duke e fshehur pasurinë e saj në ato batanije të vjetra.
Qava pa kontroll. Më erdhën ndërmend të gjitha imazhet e së kaluarës: ditët kur shiste perime në treg për të fituar disa monedha, herët kur kërkonte nëpër çantë për të më dhënë paratë e shkollës. Gjithmonë mendoja se nuk kishte asgjë… por në realitet, i kishte kursyer të gjitha për ne.
Kur kontrollova dy batanijet e tjera, gjeta edhe dy çanta të tjera. Gjithsej, gati treqind mijë dollarë.
Konflikti
Lajmi nuk vonoi shumë për t’u përhapur. Vëllai im më i madh dhe vëllai im i dytë erdhën në shtëpinë time një natë, me fytyra të ngrira.
«Po planifikon t’i mbash të gjitha?» bërtiti më i madhi. «Ato para janë trashëgimia e mamit, pse po i fsheh?»
«Nuk e fsheha», u përgjigja. «Planifikoja ta tregoja në përvjetorin e vdekjes së saj. Por mos harroni: ju i përçmuat batanijet dhe donit t’i hidhnit tutje. Nëse nuk do t’i kisha sjellë unë, paratë nuk do të ekzistonin më.»
I dyti murmuroi me inat:
“Sido që të jetë, është pronë e mamit. Është e ndarë midis ne të treve; mos ëndërro ta mbash të gjithën për vete.”
Unë qëndrova i heshtur. E dija që paratë duheshin ndarë, por mbaja mend edhe si e trajtonin mamin. Ata nuk i jepnin kurrë asgjë, ndërsa unë, megjithëse e varfër, i dërgoja diçka çdo muaj. Kur ishte e sëmurë, kujdesesha vetëm për të; ata gjithmonë kishin justifikime. Dhe tani…
Grindjet zgjatën disa ditë. Madje më i madhi më kërcënoi se do të më padiste.
Letra e Fundit
Ndërsa kontrollova përsëri çantat, gjeta një copë të vogël letre të fshehur në fund. Ishte shkrimi i dobët i mamit:
“Këto tre batanije janë për tre fëmijët e mi.
Kushdo që më do ende dhe e kujton sakrificën time, do ta kuptojë këtë.
Paratë nuk janë shumë, por dua që ata të jetojnë me drejtësi dhe harmoni.
Mos ma trishto shpirtin në jetën e përtejme.”
E përqafova gazetën, duke qarë pa kontroll. Mami i kishte planifikuar të gjitha. Ishte mënyra e saj për të na vënë në provë.
I thirra vëllezërit e motrat e mia dhe, kur mbërritën, ua vura shënimin para tyre. Ata qëndruan të heshtur, me sytë ulur. Dhoma ishte e mbushur me një heshtje të rëndë, të thyer vetëm nga rënkimet.
Vendimi im
U thashë atyre me qetësi:
“Mami e la këtë për ne të tre. Nuk do të mbaj asgjë për vete. Propozoj ta ndajmë në mënyrë të barabartë. Por të lutem mbaje mend: paratë janë të rëndësishme, po, por ajo që donte më shumë ishte që ne të jetonim në paqe.”
Më i madhi uli kokën, me zë të ngjirur:
“Unë… gabohesha. Mendova vetëm për paratë dhe harrova fjalët e mamit.”
I dyti, me sy të përlotur, shtoi:
“Ajo vuajti kaq shumë… dhe ne nuk arritëm ta falënderonim.”
Heshtëm për një kohë të gjatë. Më në fund, ramë dakord t’i ndanim paratë në tre pjesë të barabarta. Secili prej nesh mori nga një pjesë të vetën, si kujtim të nënës sonë.
Fati i secilit
Vëllai im më i madh: Ai dikur ishte koprrac, por pas kësaj goditjeje, ndryshoi plotësisht. Ai e përdori pjesën e tij për edukimin e fëmijëve të tij dhe viziton varrin e mamit çdo muaj, sikur të kërkonte shpengim.
Vëllai im i dytë: Gjithmonë impulsiv, por letra e mamit e transformoi. Ai dhuroi një pjesë të parave për të varfrit, “për të fituar merita për të”, tha ai.
Unë: E ruajta pjesën time pa e shpenzuar. Krijova një bursë të vogël në qytetin tim të lindjes, në emër të nënës sime, asaj gruaje që sakrifikoi veten në heshtje gjithë jetën e saj.
Epilog
Tre batanijet e vjetra, që dukeshin si lecka të pavlera, fshihnin jo vetëm një pasuri, por edhe një mësim të përjetshëm.
Me aktin e saj të fundit, mami na mësoi t’i rezistojmë lakmisë dhe të vlerësojmë lidhjet familjare.
Sot, kur vjen dimri, marr një nga ato batanije dhe e mbuloj djalin tim me të.
Dua që ai të mësojë se vlera e vërtetë e jetës nuk qëndron te paratë e trashëguara, por te dashuria, mirësia dhe uniteti.
Sepse vetëm kur e duam vërtet njëri-tjetrin, jemi të denjë të quajmë veten fëmijët e nënës sonë.
Leave a Reply